Opóźnienie psychoruchowe jest to poziom rozwoju niższy od przeciętnego, który jest ustalany dla danej populacji w zależności od wieku dziecka. Występować może na jednym bądź wielu obszarach rozwojowych na przykład społeczny, emocjonalny ruchowy lub także istnieje możliwość występowania opóźnienia we wszystkich strefach.
Opóźnienie psychoruchowe może mieć różne podłoże swojej genezy,
może być to wada genetyczna, uraz nabyty oraz w skutek zaniedbań opiekuńczo-wychowawczych.
Do najczęściej występujących objawów zaburzeń psychoruchowych należą: opóźnienia w ogólnym rozwoju ruchowym zaburzenie sprawności manualnej, zaburzenie percepcji wzrokowej, zaburzenie mowy.
Intensywna terapia, która zostaje wcześnie podjęta
umożliwia dziecku osiągnięcie normy, bądź przybliżenie w granicach rozwoju i umiejętności stosowanych do wieku.
Objawy ogólnej niezręczności ruchowej:
- mała aktywność ruchowa,
- ogólna niezręczność ruchowa i mała wyćwiczalność w zakresie dużych ruchów, związana z zakłóceniami napięcia mięśniowego (napięcie nadmierne lub za małe),
- brak koordynacji ruchów przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych,
- trudności utrzymania równowagi przystaniu i skakaniu na jednej nodze i innych ćwiczeniach gimnastycznych,
- unikanie zabaw ruchowych,
- zakłócenia koordynacji wzrokowo-ruchowej w zabawach i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzut piłką, gry w klasy) oraz naśladowaniu demonstrowanego ruchu,
- niezręczne chodzenie po schodach, niezgrabne wspinanie się (dzieci często potrzebują pomocy dorosłych i uważane są za bojaźliwe),
- niezręczność w zabawach piłką (nie umieją rzucać, łapać, kopać),
- z trudem uczą się jeździć na rowerze, łyżwach, wrotkach,
- ruchy kanciaste, mało płynne.
Objawy zakłócenia motoryki manualnej:
- opóźnienie w rozwoju praksji, brak precyzji ruchów drobnych,
- duże trudności z wykonywaniem prostych zadań,
- z opóźnieniem zdobywają umiejętności samoobsługi, są mało samodzielne,
- codzienne czynności wykonują wolno i niezręcznie, co powoduje, że dorośli nie mając cierpliwości wyręczają je,
- niechętnie budują z klocków, gdyż ich budowle łatwo rozpadają się z powodu wadliwej konstrukcji,
- często psują i niszczą zabawki i przedmioty codziennego użytku,
- często upuszczają przedmioty,
- nie chcą i nie lubią wycinać nożyczkami,
- niewłaściwa koordynacja obu rąk powoduje, że dzieci chętnie posługują jedną ręką (druga raczej im przeszkadza),
- trudności przy zapinaniu guzików, wiązaniu sznurowadeł, ubieraniu,
- niechętne podejmowanie czynności manualnych.
Objawy ogólnej niezręczności ruchowej w pisaniu i rysowaniu:
- brak precyzji ruchów, wzmożone napięcia mięśniowe i współruchy,
- dzieci szybko zniechęcają się, nie kończą pracy, mają trudności z koncentracją uwagi,
- nie nadążają za rówieśnikami,
- mała precyzja ruchów dłoni i palców, stąd zniekształcenia graficznej strony pisma, pismo nieczytelne, litery często wykraczają poza liniaturę,
- brak wiązania liter ze sobą, -wolne tempo pisania,
- zeszyty niestaranne, pomazane, dużo skreśleń, poprawek,
- nieprawidłowe trzymanie narzędzia pisarskiego (rodzice wielokrotnie układają rękę dziecka),
- prace robią wrażenie niedbale wykonanych, ponieważ są często poplamione, podarte, pogniecione,
- niezręcznie wycinają, szarpią papier (źle koordynują ruchy obu rąk),
- nadmierne napięcie mięśniowe powoduje zbyt silny nacisk długopisu, łamanie kredek,
- ruchy ręki są gwałtowne, mało płynne, „kanciaste”, co powoduje, że w rysunkach przezwaja linie proste (mało lub brak linii falistych),
- przy zbyt małym napięciu mięśniowym (co jest rzadziej spotykane) linie rysunku są nikłe, ledwie widoczne.
