Coraz częściej zgłaszają się do mnie rodzice z zapytaniem: „Jak zachęcić dziecko do ćwiczeń w domu”,
co stało się motywacją do napisania tego artykułu.
W trakcie nauki różnych umiejętności bardzo ważna jest powtarzalność, dlatego tak ważne jest, aby wykorzystywać wiele momentów do rozwijania, kształtowania i utrwalania tych drobnych postępów, które przybliżą nas do osiągnięcia spektakularnych efektów.
1. Kryterium
Najważniejsze jest to, aby dobrze wyznaczyć kryterium dla danego dziecka. Rozwój dziecka przebiega harmonijnie. Musimy określić realny cel, który będzie najbliższy sferze rozwojowej. Jeśli dokonamy błędnej oceny, dziecko będzie zdemotywowane podczas wykonywania zbyt trudnych ćwiczeń.
2. Motywacja
Każdy z nas jest bardziej zaangażowany w aktywności, które przynoszą nam korzyści. Z pewną częścią dzieci można przeprowadzić rozmowę, co zyskają po tych ćwiczeniach, jak zmieni się ich życie towarzyskie, jak będą odbierane przez rówieśników, jakie zdobędą możliwości.
Pozostała część dzieci będzie potrzebowała innych sposobów, aby je zaangażować.
Poniżej przedstawiam kilka z nich:
a. Wizualizacja planu terapii
Dziecko może pokolorować odpowiedni stopień, po ukończeniu danego etapu terapii.
b. Zastosowanie miesięcznego planu ćwiczeń.
Codziennie, po wykonaniu krótkich ćwiczeń może otrzymać naklejkę/ pieczątkę, którą umieści na swoim miesięcznym kalendarzu. Rodzic może się umówić z dzieckiem, że np po uzupełnieniu całego kalendarza będzie mógł spędzić z rodzicem czas, angażując się w ulubioną aktywność.
c. Zastosowanie tabeli motywacyjnej.
Dla niektórych dzieci miesiąc jest bardzo odległym czasem i może być to dla nich frustrujące, dlatego też możemy przygotować jeszcze inny system motywacyjny. W pierwszej kolumnie możemy wypisać ćwiczenia, które zostały zlecone przez terapeutę, a w każdych kolejnych kolumnach umieszczać pieczątki/ naklejki/ rysunki za każde poprawnie wykonane zadanie (poprawnie do możliwości dziecka).
d. Tabliczka żetonowa.
Zmniejszając próg osiągnięcia sukcesu, a zaraz zwiększenia prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu, będzie uzyskanie mniejszej liczby punktów, aby otrzymać dodatkową atrakcyjną niespodziankę. Tabliczka żetonowa jest bardzo często wykorzystywana w edukacji. Motywuje uczniów do pracy nad wieloma, trudnymi dla nich umiejętnościami. Pozwala kształtować nowe, a także ćwiczyć i doskonalić te już nabyte.
Poniżej przedstawiam wzór tabliczki. Aby prawidłowo z niej korzystać ważne jest, aby przypomnieć sobie ustalone kryteria dziecka (co potrafi zrobić- czego mogę od niego wymagać, a czego jeszcze nie umie, ale jest to w zasięgu jego możliwości, więc dołożę wszelkich starań, aby mu pomóc i go nauczyć). Przed ćwiczeniami dziecko ma prawo wybrać sobie rzecz, czynność, która jest dla niego atrakcyjna w tym momencie, która dodatkowo spowoduje, że dziecko zaangażuje się w mniej lub bardziej lubiane ćwiczenia. Za każdą prawidłową podjętą próbę realizacji nowej umiejętności, która będzie przybliżać do wielkiego celu, dziecko otrzymuje punkt.
Po osiągnięciu wszystkich punktów/ żetonów odrywa je i przekazuje Rodzicowi, który chwali i daje wyznaczony czas na pobawienie się wybraną nagrodą.
Dorośli również znacznie efektywniej pracują w interwałach czasowych, a nagroda w czasie przerwy (w postaci kawy, przewietrzenia się, spojrzenia w telefon) jest dodatkową motywacją do wykonania zadań.
e. Minutnik.
Ciekawym sposobem w ćwiczeniach może być również wykorzystanie minutnika/ timera. Nastawiamy na odpowiednią ilość czasu (nie może być on za długi. Musi być w zasięgu możliwości osiągnięcia przez dziecko sukcesu). Taka wizualizacja pomaga nam w koncentracji podczas ustalonego czasu, a w momentach trudności lubimy spojrzeć na upływający czas, aby się przekonać, że do końca zostało już niewiele czasu (kto po Nowym Roku rozpoczął aktywność fizyczną doskonale wie, jak pomocne jest to odliczanie czasu, np podczas planków).
3. Zaplanowanie ćwiczeń
Specjaliści zajmujący się zarządzaniem czasu podkreślają, że najważniejsze jest planowanie. Jeśli chcemy coś wykonać, to aby nam to nie umknęło, należy to dobrze umieścić w czasie. Zachęcam do tego, aby ćwiczenia z dzieckiem również były zaplanowane w kalendarzu Rodziców i w planie dnia dziecka. Pozwoli nam się do tego przygotować, a nie działać w popłochu, w sposób spontaniczny i mało przemyślany.
Dzieci lubią przewidywalność, dlatego zachęcam, aby za pomocą obrazków zwizualizować im plan dnia, kiedy będzie czas na ćwiczenia (np zaraz po spacerze).
Pamiętajmy, że wiele ćwiczeń, zaleceń od specjalistów, możemy również wykonywać w czasie dnia (masaż twarzy w trakcie kremowania, dotykanie językiem do zębów w trakcie mycia zębów, śpiewanie piosenek podczas jazdy samochodem, zabawy paluszkowe w trakcie tulenia, domykanie warg w trakcie jedzenia itp).
4. Atrakcyjny materiał
Aby dodatkowo uatrakcyjnić ćwiczenia warto skorzystać z tego, co dziecko lubi najbardziej. Bazując na jego zainteresowaniach zdobędziemy jego uwagę, koncentrację i ciekawość podczas ćwiczeń. Jeśli wiem, że dziecko bardzo lubi bawić się w piasku, to zaplanowane karty z zadaniami ukryję w misce w piasku- jego zadaniem będzie odkopanie ich i wykonanie poleceń; użyję foremek, aby bawiąc się dalej w piasku ćwiczyć motorykę, umiejętności poznawcze, poszerzanie zasobu słownictwa, rozwijanie percepcji słuchowej. Potraktujmy ten czas jako okazję do świetnej zabawy, a nie do żmudnych i trudnych ćwiczeń. Możliwości jest wiele, ogranicza nas jedynie nasza wyobraźnia, a ciekawość to rozwój.
5. Małe kroki
Mowa jest bardzo trudną czynnością. Składa się z różnych umiejętności. Pamiętajmy, że wszystko wymaga czasu, a ćwiczenia w przyjaznej atmosferze, kiedy Rodzic będzie motywował i zachęcał do dalszych starań, to doskonałe podłoże do rozwoju dziecka. Dostrzegajmy małe zmiany, małe kroki. To powoduje, że dziecko zaczyna wierzyć w siebie. Ciągłe poprawianie czy krytykowanie działa demotywująco, a dziecko dalej nie wie JAK to zrobić, aby poprawnie wykonac ćwiczenie. Co się z tym wiążę, warto jest wyznaczać priorytety.
Nie uczmy wszystkiego na raz, a MAŁYMI KROKAMI DO WIELKIEGO CELU, wyznaczając je adekwatnie do możliwości i wieku rozwojowego dziecka.
Agata Markiewicz
Logopeda, dyrektor ds. administracyjnych
w Centrum Edukacyjnym Saplings