Warto wiec zastanowić się nad tym jaki wpływ mają media na rozwój naszych dzieci?
Najbardziej znanym określeniem mediów jest sformułowanie środki społecznego (masowego) przekazu, komunikowania. Najczęściej media to termin oznaczający telewizję, radio, prasę i Internet. W szerszym znaczeniu także plakat, film, książka i kino. Środki masowego przekazu to element kultury masowej. Zgodnie z wymienionymi stwierdzeniami możemy mediami nazwać różnego rodzaju nośniki informacji i rozrywki, które docierają do określonych odbiorców.
Rodzaje mediów:
- media tradycyjne – (np. książka, kino), dla których cechą charakterystyczną jest jednokierunkowość komunikacji – komunikat jest przekazywany do odbiorców, ale nie zachodzi komunikacja w drugą stronę;
- media interaktywne – tutaj w pierwszej kolejności wymienimy Internet i media społecznościowe jako środek przekazu informacji dający jednocześnie możliwość reakcji ze strony odbiorcy; komunikacja jest dwukierunkowa, zachodzi zarówno w jednym, jak i w drugim kierunku.
Dzieci korzystając z mediów, oglądając dobre, wartościowe poznawczo programy i filmy, grając w gry edukacyjne czerpią z nich wiele dobrych wzorców. Dziecko wzbogaca swoją kulturę, poznaje tradycje, wzorce zachowania. “Korzystanie przez dzieci z mediów wpływa również na możliwość nabywania nowych zachowań werbalnych i niewerbalnych.
Prawie wszystkie dzieci mają swojego ulubionego bohatera i jednocześnie przejawiają tendencję do naśladowania ich zachowań na przykład prospołecznych (widocznych, gdy pomagają kolegom).” “Szanse czy zagrożenia–wpływ mediów na rozwój dziecka w wieku przedszkolnym“ opracowała mgr Weronika Żychowska. Dla dziecka w wieku przedszkolnym bardzo ważne jest, aby doskonalić rozumienie emocji swoich i innych. Media dają możliwość, aby tego doświadczać obserwując bohaterów bajek i ulubionych gier. Najważniejszym pozytywnym aspektem jest to, że telewizja pomaga w rozwijaniu komunikacji. Dziecko uczy się nowych słów, chętnie powtarza po bohaterach bajek, rozwija swój zasób słownictwa. Ważne jest to, aby każde z mediów, które odwiedza dziecko, było dostosowane do jego wieku.
“Ograniczanie dostępu do telewizji /komputera- dziecko do 18. miesiąca życia z łatwością obejdzie się bez telewizora, a kiedy skończy 1,5 roku, wystarczający dla niego będzie 15-minutowy seans. W wieku przedszkolnym czas ten nie powinien przekraczać 1 godziny dziennie. Z wiekiem można go stopniowo wydłużać, ale tylko wtedy, kiedy nie wchodzi w rachubę np. spacer lub inne zajęcie.
Obok korzyści wynikających z używania mediów cyfrowych przez dzieci i młodzież warto wskazać najważniejsze zagrożenia. Grupą szczególnie narażoną na niewłaściwy wpływ mediów są dzieci, które są podatne na manipulację i atrakcyjny przekaz mediów. Według specjalistów media wpływają zarówno na rozwój psychiczny jak i fizyczny dzieci. Oglądanie programów telewizyjnych nie wymaga żadnego wysiłku. Jest bardzo łatwym, lecz biernym sposobem spędzania czasu wolnego, co może prowadzić do niedostatecznej aktywności fizycznej.
Do najczęstszych zagrożeń dla rozwoju fizycznego dziecka zaliczamy:
- Choroby układu nerwowego – nadpobudliwość, przygnębienie, rozkojarzenie.
- Choroby układu kostnego – wywoływane spędzaniem zbyt dużej liczby godzin przed ekranem telewizora i komputera.
- Schorzenia oczu – powodowane są tym, że dziecko znajduje się zbyt blisko ekranu.
Zbyt długotrwałe i częste korzystanie z mediów elektronicznych wpływa także na rozwój poznawczy dzieci przede wszystkim poprzez: zahamowanie ich aktywności twórczej, wyobraźni, rozwoju wymowy i słownictwa. Może prowadzić również do obniżenia poziomu koncentracji, braku kreatywnego i logicznego myślenia, kłopotów z zapamiętywaniem.
Naukowcy wskazują zły wpływ środków masowego przekazu na rozwój społeczny dzieci. Dzięki nowoczesnym mediom mamy możliwość porozumiewania się z innymi osobami znajdującymi się w różnych miejscach. Relacje rozmówców zawsze mają jednak charakter pośredni.
Obniżone poczucie własnej wartości, nieumiejętność prowadzenia rozmowy twarzą w twarz – to tylko niektóre z negatywnych konsekwencji, które związane są z nieumiejętnością zachowania właściwych proporcji między utrzymywaniem kontaktów bezpośrednich oraz poprzez Internet .
Niepokojące zmiany dotyczą również rozwoju moralnego i emocjonalnego dziecka. Wiele programów telewizyjnych, filmów, gier komputerowych i stron internetowych wywołuje u dzieci niepożądane stany i przeżycia emocjonalne. Drastyczne treści przekazywane przez media, często budzą lęk, przerażenia i wzmagają napięcie nerwowe dzieci.
Na korzystanie z mediów poświęcamy bardzo dużo czasu. Mimo że wykorzystując urządzenia cyfrowe podłączone do Internetu, można w sposób kreatywny i ciekawy spędzić czas, niekontrolowane ich używanie przyczynia się do powstawania zaległości edukacyjnych i zaległościach w wykonywaniu obowiązków domowych.
Nagminne i długotrwałe korzystanie z mediów przez dzieci może prowadzić do uzależnień. Uzależnienia od mediów szczególnie mają wpływ na rozwój osobowości dziecka. Do głównych objawów uzależnienia należą, trudności z samokontrolą, niepewność, lęk, obniżony nastrój, drżenie rąk, agresja słowna, agresja fizyczna i utrata dotychczasowych zainteresowań.
Jak przeciwdziałać negatywnym konsekwencjom związanym z nadużywaniem mediów cyfrowych?
Na opiekunach dzieci spoczywa obowiązek kontroli tego, co oglądają oraz nauczenia rozsądnego korzystania z telewizji, pokazania konkurencyjnych form spędzania czasu wolnego.
Do najważniejszych działań należą:
- Przestrzeganie swoistego regulaminu korzystania z telewizji, Internetu i gier komputerowych,
- Wyłączanie telewizora na czas posiłków, podczas zabawy dziecka, podczas rodzinnych uroczystości itp.
- Na 1-2 godziny przed zaśnięciem zmiana formy aktywności: dziecko powinno czytać książkę, bawić się zabawkami, spędzać czas z rodzicami.
- Kontrola tego, co dzieci oglądają i w co grają.
- Oglądanie telewizji/Internetu wraz z dziećmi.
- Wykształcenie u dzieci krytycznej postawy wobec prezentowanych treści oraz właściwego sposobu korzystania z telewizji, wybierania wartościowych programów.
Można zauważyć, że media są bardzo powszechne w środowisku dorosłych jak i dzieci. Istnieje wiele korzyści, które rozwijają różne obszary poznawcze u dzieci, ale również zagrożeń wynikające z niekontrolowanego i nadmiernego korzystania z mediów.
Środki masowego przekazu dają szansę na poszerzenie swoich zainteresowań poprzez programy, które dostarczają wiedzę na temat przyrody, kultury, sztuki, historii itp. Dostarczenie odpowiednich treści dostosowanych do wieku dziecka daje też możliwość rozwoju społecznego oraz emocjonalnego. Wiemy jednak, że istnieją dwie strony medalu i niestety media niosą za sobą też niebezpieczeństwo. Maleje aktywność fizyczna, kreatywne i twórcze myślenie, ubożeje słownictwo. W wyniku uzależnienia od mediów pojawia się agresja, lęk oraz niskie poczucie własnej wartości. Trzeba w tym wszystkim znaleźć „złoty środek” i nauczyć się wybierać to co jest dobre, a co niewłaściwe dla dzieci. Osoby dorosłe, powinny być odpowiedzialne za wybór odpowiednich treści do wieku i etapu rozwoju swoich pociech.
Patrycja Marecka
Lider Grupy Integracyjnej
w Centrum Edukacyjnym Saplings
Julia Lewendoska
Terapeuta Grupy Integracyjnej
w Centrum Edukacyjnym Saplings
Maria Szymanowska
Terapeuta Grupy Integracyjnej
w Centrum Edukacyjnym Saplings