Wiedza ta, jest niezbędna do rozpoczęcia terapii. Wzmocnienia, które są dobierane indywidualnie, ze względu na: wiek, rodzaj zaburzenia oraz przede wszystkim, ze względu na zainteresowania i preferencje, są potrzebne do budowania i rozwijania szeregu ważnych umiejętności, które są wyznaczane w planie terapii.
Powinniśmy nieustannie poszukiwać nowych i skutecznych wzmocnień oraz stale je rozwijać. Stąd pomysł na to, aby podzielić się z Państwem inspiracjami na wzmocnienia. Mam nadzieję, że takie zebranie przykładów będzie pomocne do ustalenia jakie wzmocnienia motywują dzieci oraz do poszerzania ich wachlarzu.
W naszym przedszkolu kładziemy szczególny nacisk na pracę zespołową, na współpracę. Nawet w takiej kwestii ważne są informacje, które uzyskamy od pozostałych terapeutów, np. w trakcie zajęć plastycznych Pani miała okazję sprawdzić reakcję dziecka na różne masy plastyczne, okazało się, że cieć nienewtonowska jest bardzo atrakcyjna. Pani na zajęciach fizjoterapeutycznych oceniła, że dziecko ma zaburzone czucie głębokie, w związku z tym lubi silne dociski, bo dzięki temu czuje swoje ciało. Na zajęciach logopedycznych, u dziecka został zaobserwowany bruksizm, dzięki tej informacji możemy sprawdzać techniki rozluźniające i relaksacyjne, które przyniosą ukojenie, zmniejszenie napięcia i bólu, co prawdopodobnie może być również kolejnym wzmocnieniem. Ważna jest również współpraca z rodzicami. W trakcie krótkiego spotkania, możemy nie mieć okazji, albo nawet możliwości, zaobserwować wszystkich preferencji i wzmocnień u dziecka. Dzięki dokładnemu wywiadowi z rodzicami mogą podzielić się z nami własnymi obserwacjami, np. dziecko sporo czasu spędza jeżdżąc na hulajnodze. Dla nas to będzie cenna informacja, dzięki której będziemy mogli budować szereg nowych, ważnych umiejętności.
Chciałam przez to pokazać, jak wiele cennych informacji możemy zdobyć,
dzięki nie tylko indywidualnej obserwacji, ale także, dzięki współpracy i rozmowie z innymi specjalistami.
To co ważne, to objąć dziecko całościową i kompleksową terapią.
W podręczniku: „The Picture Exchange Communication System” można znaleźć przygotowane formularze pomocne w ustaleniu i dalszych poszukiwaniach wzmocnień. (Aneks C: Wzmocnienia, s 347; aneks D: Dobór słownictwa, Atrybuty, s. 351-352). W książce „Kompletny program terapii SAZ dla osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w wieku rozwojowym” 1 znalazło się zestawienie przykładów wzmocnień podzielonych ze względu na preferencje doznań sensorycznych:
Dla osób, które lubią poruszające się przedmioty, lub takie typu „przyczyna- skutek”
- Piłki (świecące, antystresowe, wibrujące)
- Migające/ świecące zabawki
- Latarki d. Wyskakujące zabawki
- Mówiące gry i zabawki
- Zaklinacz deszczu
- Tablica magnetyczna
- Nakręcane zabawki
Dla osób, które lubią doznania z zakresu motoryki dużej:
- Trampolina
- Bujające się zabawki
- Huśtawki
- Duże piłki
- Karuzela
- Deskorolka/ hulajnoga/ wrotki/ rower
- Łaskotki
- Hula-hop
- Bujanie się w kocu/ hamaku
Dla osób, które lubią różnego rodzaju doznania słuchowe:
- Dźwiękowe puzzle/ wkładanki
- Dźwiękowe książki
- Instrumenty muzyczne
- Urządzenia dźwiękowe
- Mówiące zabawki
- Mikrofon- echo
- Piosenka/ muzyka
- Dyktafon
Dla osób, które lubią doznania czuciowe/ różne faktury:
- Książki/ zabawki, które mają różną teksturę
- Stoliki sensoryczne (np. do zabawy piaskiem, lub wodą)
- Pudełka wypełnione masami (np. piaskiem, kaszą)
- Masy plastyczne (np. ciastolina, plastelina, cieć nienewtonowska itp.)
- Kulki hydrożelowe
Dla osób, które lubią mocny docisk
- Dociskanie materacami, poduszkami
- Obejmowanie
- Hamak
- Łaskotki
- Tunel
- Fotel typu sako
- Kołderki obciążeniowe
- Rękaw do mierzenia ciśnienia
- Masaże z silniejszymi dociskami
- Owijanie w koce („naleśnik”)
- Śpiwory
- Masażery
Dla osób, które lubią doznania wzrokowe
- Gry elektroniczne
- Latarki
- Lampki- Projektory
- Lampy- lawy
- Pałeczki świecąc w ciemności
- Podświetlane, mrugające zabawki
- Lornetka h. Kalejdoskop
Dla osób, które lubią doznania węchowe
- Przyprawy
- Zapachowe pisaki/ kredki/ długopisy
- Olejki eteryczne wraz z urządzeniami do aromaterapii
- Balsamy/ kremy/ pomadki zapachowe
- Pachnące masy plastyczne
Dla osób, które lubią przebywać w małych przestrzeniach
- Namioty
- Tunele
- Pudełka, pojemniki
- Koc, śpiwór
- Domki do zabawy
Dla osób, które lubią tor lotu (lubią patrzeć na spadające lub zwisające przedmioty)
- Bańki mydlane
- Konfetti
- Wstążki gimnastyczne
- Wyrzutnie rakiet
- Śmigła
- Samoloty
- Spadochrony
- Wyskakujące piłki (np. fontanna z piłkami)
Ta lista może być pomocna nie tyko podczas pierwszego spotkania z dzieckiem, kiedy będziemy budowali z nim dobre relacje, ale także wtedy, kiedy będziemy wprowadzać I fazę PECS. Bez wiedzy dotyczących indywidualnych wzmocnień, nie możemy wprowadzać protokołu PECS. Co ciekawe, ta lista może być ciekawą propozycją również, aby znaleźć rzeczy niepożądane, dystraktory (które potrzebne są na fazie IIIA, podczas nauki różnicowania obrazków). Początkowo przeglądaliśmy listę pod kątem zainteresowań dziecka, natomiast, w kolejnych etapach można przyjrzeć się jej analogicznie i poszerzać wachlarz dystraktorów o kolejne przedmioty.
Agata Markiewicz
Logopeda w Centrum Edukacyjnym Saplings