Rozwój manualny. W okresie przedszkolnym dziecko zdobywa umiejętności manualne, które będzie wykorzystywało przez całe życie. Wiele osób błędnie myśli, że umiejętności manualne to tylko rysowanie czy malowanie. Poza tymi czynnościami jest jeszcze sznurowanie butów, zapinanie guzików, samodzielnie mycie zębów, nawlekanie, składanie ubrań, przelewanie wody z jednego naczynia do drugiego, krojenie owoców i warzyw, majsterkowanie i wiele innych, które wymaga sprawności dłoni, a w szczególności palców.
Aby rozwijać te wszystkie umiejętności trzeba usprawniać koordynację rąk i dłoni, którą najprościej wyćwiczyć poprzez przedszkolne czynności.
Wycinanie, rysowanie, zabawa małymi przedmiotami, budowanie zamków z piasku, układanie puzzli, zabawa w kręgle itd. Dodatkowo rozwój manualny dziecka zawsze można urozmaicić aktywnością, związaną z wykorzystaniem niestandardowych metod np. metoda malowania 10 palcami, wydzieranki, malowanie na specjalnie papierach, stemplowanie, malowanie patykami po ziemi i piasku, usypywanie napisów i symboli. Wycinanie, wyklejanie, tworzenie obrazków z plasteliny czy sypkich produktów spożywczych może dziecko zaciekawić i zachęcić do ćwiczenia motoryki małej. Dodatkowo zabawa masami plastycznymi, piaskiem kinetycznym, czy wykorzystywanie w codziennych zabawach kloców i zabawek konstrukcyjnych dostarcza bodźców do prawidłowego rozwoju motorycznego, ma ogromny wpływ na rozwój manualny naszych pociech.
Każdy rodzic jak i nauczyciel powinien się starać
w jak najmniejszym stopniu wyręczać dziecko w czynnościach samoobsługowych.
Jeśli potrafi już zapinać zamek w kurtce lub sznurować buty, nie należy robić tego za niego, by było szybciej. Dziecko musi nieustannie ćwiczyć motorykę, by miało coraz sprawniejsze rączki. Poza tym, buduje to w dziecku poczucie sprawczości, motywację oraz szansę na sukces nawet w tych najmniejszych czynnościach. Kiedy dziecko próbuje wiązać buty i wychodzi mu dopiero za setnym razem, naszym obowiązkiem jest pokazać mu, że dokonało czegoś wielkiego, że jego starania się na coś przydały, przy okazji dbając o jego rozwój manualny.
Czy jest coś piękniejsze od uśmiechu i zadowolenia dziecka?
Zapewne nie jeden rodzic zastanawia się, co może być powodem, że jego pociecha ma problemy z malowaniem farbami, wiązaniem butów czy chociażby trzymaniem kubeczka. Niżej można przeczytać o najczęstszych zaburzeniach rozwoju umiejętności manualnych.
Prawidłowy rozwój manualny (motoryczny) dziecka jest jednym z elementów prawidłowego rozwoju procesów poznawczych naszego malucha. Należy pamiętać, że dzieci w wieku przedszkolnym nie zawsze rozwijają się w tym samym tempie. Każde dziecko cechuje indywidualny proces rozwojowy. Są dzieci, które będą sprawne ruchowo, zawsze chętne do zabaw grupowych, aktywne w trakcie zajęć fizycznych. A są także dzieci, które będą ich przeciwieństwem- ospałe, leniwe, niechętne do współpracy oraz udziału w grach i zabawach. Niekiedy, niechęć do ruchu może wynikać z ograniczeń jakie ma dziecko. Mówi się wtedy o ruchach niezręcznych, które charakteryzują się tym, że dzieci z wielkim trudem wykonują zadania, które są łatwe dla ich rówieśników.
W procesie rozwoju ruchowego u niektórych dzieci można dostrzec różnego typu zaburzenia,
które są konsekwencją wyraźnych schorzeń lub uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Najczęściej spotykane zespoły zaburzeń u dzieci w wieku przedszkolnym to:
Niezręczność manualna: słaby nacisk narzędzia pisarskiego (obniżone napięcie mięśniowe) – linie zazwyczaj są mało widoczne. Bądź przeciwnie – zbyt duży nacisk, np. ołówka, kredki. Przy nadmiernym napięciu mięśniowym (ruchy są gwałtowne, kanciaste, linie w przewadze proste, mało falistych) dziecko niechętnie podejmuje się wycinania nożyczkami. Nie lubi szarpania papieru na drobne kawałki, zauważamy braki w umiejętności samoobsługi (czynności codzienne tj. mycie, ubieranie się, jedzenie itp. wykonywane są powoli i niezręcznie), nieprawidłowe trzymanie narzędzia, słaba chwytliwość palców… Stąd częste wypuszczanie przedmiotów z rąk, brak precyzji ruchów drobnych (dłoni i palców), zniekształcenia graficznej strony pisma (szlaczki niedociągnięte do linii lub wykraczające poza nią, wolne tempo pisania), trudności w nabywaniu automatyzmów ruchowych, zwolnione nabywanie wprawy w czynnościach ruchowych, niewłaściwa koordynacja obu rąk, chętne posługiwanie się jedną ręką, (stąd trudności przy zapinaniu guzików, wiązaniu sznurowadeł, ubieraniu lalki, itp.).
Niezręczność ruchowa całego ciała: pojawiają się trudności z utrzymaniem równowagi. Zakłócenia koordynacji wzrokowo – ruchowej w zabawach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzucanie piłką, kulanie, kopanie). Problemy z naśladownictwem ruchów, niezręczne chodzenie po schodach i wspinanie się, brak precyzyjności w ruchach, problemy z koncentracją uwagi. Może wystąpić również szybkie zniechęcenie się do wykonywania czynności.
Reasumując, bądźmy dla dziecka wsparciem, bądźmy jego cieniem, ale jednocześnie,
dajmy mu szansę się wykazać i stać się kimś wielkim.
W ten sposób najlepiej zadbamy o rozwój manualny naszych pociech.
Marika Wesołowska
Terapeuta
w Centrum Edukacyjnym Saplings
Bibliografia:
- Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo ZYSK i SK-A, Poznań, 2004,
- Cieszyńska J., Korendo M., „Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edukacyjne, 2007,
- Hurlock E.B., Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985,
- Makris M, Umiastowska D, Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2001
Copyright © 2020 Centrum Edukacyjne Saplings | Realizacja i wykonanie: Qualitersi.pl